تست کاربردپذیری چیست و چگونه انجام می شود؟

تست کاربردپذیری، معمول ترین تکنیک برای بررسی این مسئله است که رابط کاربری شما، از دیدگاه طراحی انسانی، چه میزان کاربردپذیر است؟

قدرت این تکنیک کیفی به این خاطر است که بر روی آن چه کاربر انجام می دهد تمرکز دارد، نه چیزی که می گوید.

اهداف این تکنیک:

•  به دست آوردن بینش ازکاربران
•  ببینیم که آیا انتظارات کاربرانمان را برآورده کرده ایم یا نه
•  بررسی کنیم که آیا طراحی، مطابق تصمیم برای استفاده در دنیای واقعی می باشد یا خیر؟
•  بررسی کنیم آیا کاربر قادر به انجام کارهایی که پیشنهاد داده ایم هست یا نه.
•  مشخص کنیم که آیا طراحی ما در مسیر درستی قرار دارد؟
•  دریافت بازخورد ها و نظرات کاربران

تست کاربردپذیری، خطر ساختن یک چیز اشتباه را کاهش می دهد. همچنین باعث صرفه جویی در هزینه، زمان و سایر منابع ارزشمند می شود.
این خصوصیت ها به این دلیل به دست می آید که این تکنیک، مشکلات را زمانی که هنوز ساده هستند و هزینه اندکی برای برطرف کردنشان لازم است، پیدا می کند.
وقتی یک طراح مشغول کار بر روی یک پروژه است، آن قدر به راه حل نزدیک است که ممکن است متوجه این نکته نشود که برخی جزئیات در هنگام کار کردن کاربر با آن ها، قابلیت بهبودپذیری دارند.

آزمایش کاربردپذیری یک فرایند تکرارشونده است. شما باید به میزانی این فرایند را تکرار کنید تا طراحی شما ، دیگر گیج کننده نباشد و کاربران بتوانند سناریوهایی که طراحی کرده اید را اجرا کنند.

گام اول: تدوین برنامه ی آزمایش ساختن طرحی برای انجام آزمایش، فعالیت آغازین برای انجام یک تست کاربردپذیری موفق است. به  منظور ساختن این طرح، کارهای زیر را دنبال کنید:

۱- دامنه کار را تعریف کنید
برای این منظور،حوزه هایی که می خواهید روی آن ها آزمایش انجام دهید را مشخص کنید. سعی کنید بزرگ فکر کنید، ابتدا تمام کارها را لیست کنید ، سپس آن را تصحیح نمایید. می بایست بیشتر از ۱۲ کار برای انجام آزمایش نداشته باشید.

۲- کاربران را استخدام کنید
به کارگیری کاربران یک فعالیت کلیدی در این گام است. استخدام را می توان با توجه به مشخصات جمعیت شناختی (سن، محل زندگی و …) یا مشخصات روان شناختی (پیشینه شناختی: در صورتیکه سناریوهای مدنظر را دنبال کرده اند) انجام داد. در حالت ایده آل شما با در نظر گرفتن هر دو جنبه اقدام به استخدام می کنید. ولی این نکته را در نظر بگیرید ، کسانی که با رویکرد روان شناختی جذب شده بینش بیشتری در مورد استفاده و اتخاذ راه حل مناسب به شما می دهند.
خیلی خب، چند نفر رو استخدام کنیم؟
جواب ۱: ۵ کاربر به ازای هر بخش (شخصیت کاربر)
جواب ۲: ۱۵ کاربر

اگر می خواهید بدانید کاربران چگونه رفتار می کنند و اطلاعات سریعی از آن ها بدست بیاورید، ۵ کاربر به ازای هر بخش می تواند مناسب باشد. همچنین اگر از قواعد Lean UX پیروی می کنید، ۵ کاربر به ازای هر بخش کافی است.

۳- اهداف را تعیین کنید
مشخص کنید قرار است با اجرای این تست چه کاری را به انجام برسانید؟ دنبال چه چیزی هستید، میخواید چه چیزی به ذی نفعان ثابت کنید؟

۴- معیارها را مشخص کنید
معیارها، توضیحاتی مبتنی بر واقعیت در مورد عملکرد کاربر/وظیفه ارائه می دهند که با استفاده از آن ها می توانید تصمیمات آگاهانه ای برای طراحی بگیرید.

آن ها مهم هستند زیرا:

• توصیه های کاربردپذیری را واضح و تاثیرگذار می کنند.
• تیم ها را آماده کار می کنند
• کمک به تکرار و اعتباربخشی به مفاهیم طراحی
• مباحث طراحی را، عینی سازی می کنند.
• تصمیمات طراحی مبتنی بر حقیقت را هدایت می کنند.

خیلی خب،  ولی چه نوع معیارهایی رو باید در نظر بگیریم؟
زمان یک وظیفه، کارایی وظیفه، نرخ موفقیت، سرعت، دستیابی به اهداف و هماهنگی با انتظارات، نمونه های متداول معیارها هستند و بسته به طبیعت پروژه شما، ممکن است موارد دیگری نیز وجود داشته باشد.

گام دوم: زمینه سازی برای انجام تست

برای این که تسهیل گر خوبی باشید باید زمان زیادی صرف کنید، ولی چند ایده برای منظور وجود دارد:
۱- از کاربران بخواهید افکار و احساسات خود را هنگامی که در حال تعامل با راه حل شما هستند، بیان کنند.
۲- محیط آزمایش را تا حد امکان واقعی نگه دارید. سعی نکنید حواس پرتی را به حداقل برسانید.
۳- یادداشت برداری کنید ( ساختاریافته یا بدون ساختار)
۴- جلسه ها را ضبط کنید.
۵- در طول جلسه هیچ نتیجه ای نگیرید

نکته آخر اینکه به یاد داشته باشید تجربه کاربری خوب آن چیزی نیست که ما فکر می کنیم.، بلکه چیزی است که کاربر درک می کند. پس دهانتان را بسته نگه دارید، راحت باشید و گوش دهید.
در انجام آزمایش ما به دنبال موارد زیر هستیم:
۱- اطلاعات کمی مانند زمان های صرف شده برای وظایف، نرخ موفقیت و شکست، تلاش (تعداد کلیک ها)
۲- اطلاعات کیفی مانند پاسخ های استرسی (علائم فیزیکی)، رضایت ذهنی و تلاش یا دشواری درک شده.

گام سوم: تحلیل داده های موردنظر

وقتی کارتان با جلسات تست تمام شد و داده های خود را جمع آوری کردید، زمان آن رسیده که بنشینید، داده ها  را تحلیل و نتیجه گیری کنید. قانون خاصی برای این کار وجود ندارد . ولی زمانی که تمام داده های موردنیاز را در جای خود دارید، باید به دنبال روند های به وجود آمده باشید، مشکلات و راه حل های احتمالی را نیز یادداشت کنید.

گام چهارم: تهیه گزارش آزمایش

گزارش تست، هر زمانی که شما تست کاربردپذیری را انجام می دهید باید تهیه شده و در کنار سایر مستندات آزمایش محصول نگه داری شود. این گزارش باید حداقل موارد زیر را در بر بگیرد:
۱- خلاصه پیش زمینه: خلاصه ای از مواردی که آزمایش کرده اید، تیم انجام آزمایش، مطالبی که مورد استفاده قرار گرفته و شرح مختصری از تمام یافته های شما و نتیجه ی نشست.
۲- روش شناسی: توضیح دهید که جلسات چگونه پیش رفته است، وظایف یا سناریوهایی که آزمایش شده اند، معیارهایی که انتخاب کرده اید و توضیح مختصری درباره گروه های کاربران.
۳- نتایج آزمایش: خلاصه سازی تمام نتایجی که از معیارهای انتخاب شده به دست آورده اید، نرم افزار اکسل می تواند در این زمینه به ما کمک کند.
۴- یافته ها و پیشنهادات: تمام یافته هایتان را لیست کنید (مثبت و منفی). یافته های مثبت می تواند به تیم کمک کند که بفهمند در چه بخشی در مسیر درست حرکت می کنند. پیشنهاداتی نیز برای حل مسائلی که در یافته های منفی به آن ها رسیده ایم نیز باید ارائه شود.

به یاد داشته باشید: تست کاربردپذیری برای این  نیست که به خودتان ثابت کنید کارتان درست است، بلکه برای فهمیدن این نکته است که کاربران شما چگونه با محصولتان تعامل می کنند. این تست ارزان است، زمان توسعه را کاهش می دهد و از همه مهمتر باعث صرفه جویی در هزینه ها می شود.

منبع: UXdesign.cc